Ból biodra u przedszkolaka lub u dziecka w wieku wczesnoszkolnym może świadczyć m.in. o jałowej martwicy głowy kości udowej (chorobie Perthesa). Bardzo istotna jest obserwacja dziecka, sposobu chodzenia oraz zgłaszanych przez niego dolegliwości.
Jedną z przyczyn bólu biodra u osób uprawiających sport może być konflikt udowo-panewkowy (FAI, femoroacetabular impingement). Problem dotyczy głównie 30 i 40-latków uprawiających dyscypliny sportowe, które wymagają wykonywania obszernych ruchów w stawie biodrowym, np. karate, gimnastyka, podnoszenie ciężarów z przysiadu, joga.
Endoprotezoplastyka (alloplastyka) stawu biodrowego jest operacyjną metodą leczenia wielu stanów chorobowych, powodujących ból oraz całkowitą lub częściową dysfunkcję biodra. Objawy te są spowodowane zniszczeniem powierzchni stawowych tworzących staw biodrowy, a zniszczenie to może mieć bardzo różną etiologię. Do najczęstszych przyczyn uszkodzenia kości lub chrząstek możemy zaliczyć choroby wieku podeszłego, czyli choroby reumatyczne, zapalne czy choroba zwyrodnieniowa, a także urazy okolicy stawu, dotykające zarówno młodszych, i jak i starszych pacjentów.
Zabieg endoprotezoplastyki polega na usunięciu zniszczonych części stawu oraz zastąpieniu ich protezami odtwarzającymi prawidłowe warunki anatomiczne – panewkę stawu biodrowego oraz głowę kości udowej. Pozwala to zachować sprawność kończyny, a co za tym idzie, zdolność do motoryki oraz uwalnia pacjenta od przewlekłego, uciążliwego bólu.
W zależności od stopnia deformacji stawu oraz stanu klinicznego pacjenta protezy (implanty) możemy podzielić na połowicze i całkowite. W przypadku protezy połowiczej wymianie podlega najczęściej tylko głowa kości udowej, która zastępowana jest implantem złożonym z metalowej lub ceramicznej głowy osadzonej na trzpieniu zamocowanym w trzonie kości udowej. Zabieg ten jest dedykowany osobom starszym, często cierpiącym na osteoporozę, pogarszającą stan ich tkanki kostnej.
Istotą alloplastyki całkowitej jest natomiast zastąpienie implantami zarówno głowy, jak i obejmującej ją sferycznej panewki. Obecnie najczęściej wykorzystuje się nowoczesne połączenia polietylenowych, polietylenowo-ceramicznych lub polietylenowo-metalowych implantów panewek z metalową lub ceramiczną protezą głowy. Trzpień, na którym zamocowana jest głowa, wykonany jest zazwyczaj ze stopu metali: chromu, kobaltu i niklu. Jego powierzchnia jest porowata, co ułatwia dopasowanie się trzpienia do kanału udowego i ma wpływ na trwalsze jego osadzenie.
Coraz większe znaczenie zaczynają mieć endoprotezy CM (ang. custom made), które wykonywane indywidualnie dla danego pacjenta, a tym samym charakteryzują się idealnym dopasowaniem. Jest to niezwykle przydatne w przypadkach skomplikowanych, gdzie wszczepienie standardowej endoprotezy jest niemożliwe. Wiąże się to jednak z dużo wyższym kosztem zabiegu.
Ze względu na rodzaj mocowania implantów do kości wyróżniamy protezy cementowe, bezcementowe oraz hybrydowe. Metoda cementowa szczególnie wykorzystywana jest w stanach zmniejszenia gęstości kości, ponieważ cement – klej kostny, wypełniając przestrzeń między protezą a kością, zapewnia lepszą stabilizację oraz wzmocnienie osłabionej tkanki.
Endoprotezoplastyka biodra jest zabiegiem o znacznej ingerencji w tkanki pacjenta. Wymaga więc odpowiedniego przygotowania, zarówno ze strony operatora, jak i chorego. Przez operacją pacjent powinien przejść szczegółowe badanie lekarskie oraz badania dodatkowe, takie jak morfologia krwi, grupa krwi, APTT, INR, jonogram, badanie ogólne moczu, EKG, RTG. W związku z ryzykiem krwawienia, prawidłowym jest zabezpieczenie zgodnej grupowo krwi dla pacjenta. Operacja powinna być przeprowadzona po wcześniejszym wyleczeniu lub wyregulowaniu chorób przewlekłych, konsultacji stomatologicznej, a pacjent powinien utrzymywać prawidłową masę ciała, gdyż otyłość znacznie pogarsza proces rehabilitacji. Przygotowanie do zabiegu powinno być skrupulatne i może zająć nawet kilka miesięcy.
Operacja trwa zwykle od godziny do kilku godzin. Zwykle odbywa się w znieczuleniu podpajęczynówkowym bądź zewnątrzoponowym, lecz o ostatecznym rodzaju znieczulenia decyduje lekarz, biorąc pod uwagę ewentualne ograniczenia chorego. Do stawu biodrowego stosuje się dojście boczne lub przednio-boczne, co oznacza wykonanie pojedynczego, długiego cięcia w okolicy uda i biodra, które stanowi miejsce dostępu do operowanego stawu. Następnie panewka jest oczyszczana i frezowana, a głowa odcinana. W trzonie kości udowej tworzony jest kanał zawierający później trzpień. Po odpowiednim zamocowaniu implantów w kości biodrowej oraz udowej, proteza jest centrowana. Następnie chirurg zszywa tkanki, pozostawiając w ranie dren umożliwiający ewakuację gromadzącej się tam treści. Dren usuwany jest po około dobie.
Według najnowszych standardów, pacjent po zabiegu powinien być jak najszybciej pionizowany i uczony chodzenia o kulach z częściowym obciążaniem kończyny operowanej. Obecnie następuje to już w pierwszej dobie po zabiegu. W celu opanowania bólu, konieczne jest stosowanie środków przeciwbólowych odpowiednich do stopnia jego nasilenia Ważnym elementem jest również profilaktyka przeciwzakrzepowa oraz profilaktyka zakażeń. Proces gojenia się rany wymaga utrzymywania higieny oraz starannej zmiany opatrunków. Szwy są usuwane po około 2 tygodniach. Czas powrotu do zdrowia wynosi zwykle od trzech do sześciu miesięcy po operacji.
