Urazy mięśni kulszowo-goleniowych u sportowców
Urazy położonych z tyłu uda mięśni kulszowo-goleniowych stanowią częstą kontuzję wśród osób trenujących sport. Na naderwanie lub zerwanie mięśnia narażone są głownie osoby trenujące sporty skocznościowe oraz sporty o dużej komponencie zmiany kierunku biegu.
Nieraz dochodzi do zerwania mięśni kulszowo-goleniowych u sprinterów podczas szybkiego zrywu z bloków startowych. Stłuczenia mięśni kulszowo-goleniowych częściej występują u zawodników dyscyplin kontaktowych takich jak piłka nożna i rugby.
Naderwanie i zerwanie mięśnia
Naderwanie polega na uszkodzeniu części włókien mięśnia. W miejscu urazu pojawia się krwiak i bolesność palpacyjna. Czasem można wyczuć palcami granicę uszkodzonych włókien mięśnia. Mięsień zachowuje swoją ciągłość, jednakże przy jego napinaniu występuje ból. Zerwanie mięśnia to całkowite przerwanie jego ciągłości, które wiąże się z utratą funkcji mięśnia, a dolegliwości bólowe nie muszą być bardzo nasilone. Kikut zerwanego i obkurczonego mięśnia leżącego powierzchownie może powodować zniekształcenie obrysu kończyny.
Mięśnie kulszowo-goleniowe
Mięśnie kulszowo-goleniowe to: mięsień półbłoniasty, mięsień półścięgnisty oraz mięsień dwugłowy uda. Zadaniem tej grupy mięśniowej jest zginanie w stawie kolanowym oraz wyprost w stawie biodrowym. Urazy mięśni kulszowo-goleniowych zlokalizowane są najczęściej w przejściu ścięgna w brzusiec mięśnia, w pobliżu pośladka. Często dochodzi także do awulsyjnego zerwania mięśni – czyli oderwania się ścięgna wraz z fragmentem kości w miejscu przyczepu ścięgna do guza kulszowego.
Jak dochodzi do urazu?
Jednym z czynników podwyższających ryzyko uszkodzeń mięśni kulszowo-goleniowych jest zaburzenie proporcji siły pomiędzy zginaczami a prostownikami stawu kolanowego. Ryzyko to wzrasta przy współczynniku niższym od 0,6 (siła mięśni kulszowo-goleniowych / siła mięśnia czworogłowego uda) – kiedy mięśnie grupy tylnej uda są osłabione. Ryzyko kontuzji jest także większe, gdy stwierdza się nierównowagę siły mięśni kulszowo-goleniowych pomiędzy prawą i lewą kończyną dolną. Do pozostałych czynników ryzyka można zaliczyć przykurcze mięśni kulszowo-goleniowych wskutek braku rozciągania oraz zbyt krótką rozgrzewkę przed główną fazą treningu lub jej brak. Uważa się także, że istotną rolę mogą również odgrywać zaburzenia pracy mięśni stabilizujących tułów – słaby „core”.
Stopnie uszkodzenia mięśni kulszowo-goleniowych
Stopień zaawansowania naderwania mięśnia wraz z objawami można ująć w skali I-III:
1 – dyskomfort, uczucie ucisku z tyłu uda, spięcie mięśni utrudniające chodzenie lub inną aktywność, może być widoczny niewielki obrzęk,
2 – ból pojawia się podczas wykonywania ruchu zginania i prostowania w stawie kolanowym, kończyna może być ustawiona w przeciwbólowym zgięciu w kolanie, chód jest znacznie utrudniony, możliwy widoczny obrzęk,
3 – silny ból, wyraźnie widoczny obrzęk, chodzenie jest często niemożliwe, ból może występować także w spoczynku
Postępowanie bezpośrednio po urazie
W okresie ostrym po urazie mięśni (tj. pierwsze dwie doby) wskazane jest zastosowanie koncepcji P.R.I.C.E, która obejmuje pięć procedur mających istotne znaczenie dla dalszego procesu leczenia.
P – protection – chronimy okolicę uda w miejscu uszkodzenia mięśnia,
R – relax – ograniczamy wykonywanie obszernych ruchów zgięcia i wyprostu kolana,
I – ice – stosujemy zimne okłady z lodu zawiniętego w ręcznik,
C – compression – na udo można założyć specjalny ściągacz.
Tak szybko jak to możliwe należy udać się do lekarza ortopedy celem wykonania badania USG mięśni. Lekarz oceni rozległość uszkodzenia mięśni oraz ustali plan leczenia i rekonwalescencji.
Przyszycie zerwanego mięśnia
Gdy lekarz rozpoznał całkowite zerwanie jednego z mięśni kulszowo-goleniowych, w przypadku osób czynnie uprawiających sport, wskazane jest jego przyszycie. Duże znaczenie ma tutaj czas zabiegu – najlepiej aby operacja naprawcza odbyła się do 2 tygodni od zerwania mięśnia.
Rehabilitacja
Rehabilitacja po operacyjnym szyciu zerwanego mięśnia powinna być ukierunkowana na mobilizację tworzącej się blizny, uelastycznienie mięśnia oraz stopniowe i bezpieczne przywrócenie jego siły. Istotne znaczenie mają działania profilaktyczne chroniące mięsień przed ponownym zerwaniem.
