szkolenie szkoly artroskopii polskiego towarzystwa artroskopowego

9 czerwca 2022

Zobacz też:

Zabiegi operacyjne

Płaskostopie – leczenie operacyjne

Płaskostopie to zniekształcenie stopy polegające na obniżeniu jej naturalnego wysklepienia, które zaniedbane może prowadzić do bólu i zaburzeń chodu. Leczenie operacyjne jest dla niektórych chorych jedyną szansą na pozbycie się tej deformacji.

Podłoże choroby

Płaskostopie, a właściwie stopa płasko-koślawa, to wada, rozwijająca się w trakcie rozwoju człowieka. Okres intensywnego wzrostu to czas, w którym stopy są najbardziej narażone na rozwój i postęp deformacji. U jej podłoża leży niewydolność mięśni krótkich stopy, prowadząca do obniżenia (a nawet całkowitego zaniku) łuku podłużnego i/lub poprzecznego stopy oraz koślawienia kości piętowych. Stopa opiera się wówczas o podłoże całą powierzchnią, co łatwo zauważyć, obserwując ślady, jakie pozostawiamy, spacerując po piasku czy mokrej podłodze. Wyróżniamy 3 stopnie zaawansowania stóp płaskich:

umiarkowane obniżenie łuku podłużnego, możliwość czynnego odtworzenia prawidłowego wysklepienia stopy w obciążeniu, np. podczas stania na palcach,
pełne obniżenie łuku podłużnego, koślawość stępu, możliwość czynnego odtworzenia prawidłowego wysklepienia stopy w odciążeniu oraz biernego odtworzenia wysklepienia,
odwrócenie łuku podłużnego, zaawansowana koślawość stępu, brak możliwości czynnego i biernego odtworzenia prawidłowego wysklepienia stopy.

Sposoby leczenia, wskazania do operacji

Choć z predyspozycją do płaskostopia można się urodzić, to nie należy zapominać, że jest to wada nabyta, której można zapobiegać. Profilaktyka płaskostopia opiera się na ćwiczeniach wzmacniających mięśnie krótkie stopy oraz więzadła utrzymujące jej prawidłowe ustawienie. Polegają one m.in. na chodzeniu na palcach, zewnętrznych krawędziach stóp czy przenoszeniu przedmiotów za pomocą palców stóp. Gdy mimo to pojawia się zaburzenie, trening ten powinien zostać zintensyfikowany, a prawidłowe ustawienie stopy podtrzymywane przez specjalne wkładki do butów, odciążające niewydolne mięśnie i więzadła. Do 7-8 r.ż. działania te pozwalają zwykle na cofnięcie się zmian. U dorosłych, płaskie ustawienie stóp jest już utrwalone i stosowanie wkładek jedynie odciąży mięśnie, nie lecząc przyczyny.

Chociaż często przebiega bezobjawowo, z biegiem czasu, płaskostopie może prowadzić do dolegliwości bólowych, szybkiej męczliwości w czasie chodzenia, zapaleń stawów i przyczepów więzadeł, a nawet do deformacji innych części stopy, np. palców (paluch koślawy, palce młoteczkowate). W takich sytuacjach, jedyną formą wyleczenia staje się zabieg operacyjny. Do wskazań operacyjnych zaliczamy 2 i 3 stopień zaawansowania stóp płasko-koślawych, a także obecność deformacji towarzyszących oraz dolegliwości utrudniających codziennie funkcjonowanie, takich jak ból, zaburzenia chodu.

Istota zabiegu

Duże zróżnicowanie zmian w stopach płasko-koślawych przekłada się na różnorodność zabiegów wykonywanych w celach korekcji. W łagodniejszych postaciach płaskostopia, ingerencja chirurgiczna ogranicza się do naprawy uszkodzonych tkanek miękkich, takich jak torebka stawowa czy ścięgna. W tych poważniejszych, korekcji wymagają także tkanki kostne. Klasyczny sposób zabiegu wymaga zastosowania szerokiego dostępu operacyjnego oraz użycia „stabilizatorów” utrzymujących kości – skokową i piętową w dobrych stosunkach anatomicznych. Wiąże się on z długim czasem gojenia i rehabilitacji.

Ostatnio, coraz bardziej popularne stały się zabiegi małoinwazyjne, jakie wykorzystują nowoczesne implanty śród- i zewnątrzstawowe. Zabiegi te wykonywane są zwykle w znieczuleniu miejscowym i zazwyczaj trwają nie dłużej niż godzinę. Przykładem takiego zabiegu, może być operacja z zastosowaniem implantu umieszczanego w zatoce stępu. Dostęp operacyjny uzyskiwany jest przez niewielkie nacięcie skóry na bocznej powierzchni stopy. Po odpreparowaniu tkanek miękkich, chirurg (za pomocą prowadnika) uzyskuje dostęp do wspomnianej zatoki. W kolejnym etapie następuje dopasowanie rozmiaru oraz przymocowanie tytanowego implantu do więzadła międzykostnego w zatoce kości stępu. Obecność implantu w tej lokalizacji powoduje prawidłowe ustawienie kości skokowej względem innych. Podczas operacji z wykorzystaniem implantów śródstawowych, stabilizacja uzyskiwana jest przez wprowadzenie do kości biodegradowalnych „śrub”. Dzięki użyciu biomateriałów wysokiej jakości, ryzyko powikłań o charakterze uczuleniowym jest bardzo niskie.

Jeżeli oprócz deformacji płaskiej stopy doszło do zniekształcenia palców i palucha, operator może również podjąć decyzję o konieczności ich jednoczasowej korekcji.

Okres pooperacyjny

Efekt kosmetyczny operacji zauważalny jest niemal od razu. Kształt stopy ulega poprawie, uzyskuje ona prawidłowy profil. W szybkim czasie ustępują także dolegliwości bólowe, które były związane z przeciążeniem mięśni i więzadeł. Zoperowana stopa zyskuje także fizjologiczny zakres ruchomości. W okresie bezpośrednio po operacji, należy zadbać jednak o odciążenie kończyny – podczas chodzenia wspomagając się kulami łokciowymi. W razie potrzeby, można stosować leczenie przeciwobrzękowe (np. zimne okłady) oraz środki przeciwbólowe. Przy odpowiedniej rehabilitacji, powrót do chodzenia możliwy jest już po kilku dniach, natomiast pełną sprawność uzyskuje się kilka miesięcy po zabiegu.

Partnerzy