Budowa stawu kolanowego

Staw kolanowy to złożony staw łączący ze sobą kości udową i piszczelową.

W jego skład wchodzi także rzepka stanowiącą ścianę przednią. Wewnątrz znajdują się łąkotki, czyli łącznotkankowe struktury pozwalające na lepsze dopasowywanie się powierzchni stawowych.

Staw kolanowy jest stawem zawiasowymumożliwia zginanie i prostowanie nogi. Możliwe są też jego ruchy rotacyjne, ale tylko przy zgiętym stawie, przy czym nie występują one przy maksymalnym zgięciu.

Na staw kolanowy działają duże siły zewnętrzne, dlatego bardzo istotną funkcję pełni w nim aparat stabilizujący mający na celu jego zabezpieczenie, czyli więzadła i mięśnie. Wśród więzadeł stawu kolanowego można wyróżnić więzadła:

  • zewnętrzne: poboczne piszczelowe i poboczne strzałkowe, właściwe rzepki oraz podkolanowe;
  • wewnętrzne: krzyżowe przednie i krzyżowe tylne.

Więzadło poboczne strzałkowe

Więzadło poboczne strzałkowe należy do wewnętrznych więzadeł staw kolanowego – biegnie od nadkłykcia bocznego kości udowej w kierunku powierzchni bocznej głowy strzałki. Nie jest ono zrośnięte z torebką stawową – te dwie struktury oddziela od siebie tkanka tłuszczowa. Więzadło poboczne strzałkowe ma średnicę 2-4mm i posiada zdolności regeneracyjne, przy czym podczas gojenia zazwyczaj następuje jego rozciąganie.

Funkcje więzadła pobocznego strzałkowego

Do najważniejszych zadań więzadła pobocznego strzałkowego, jak i pobocznego piszczelowego, należy stabilizowanie podudzia w stosunku do uda w trakcie ruchu w kierunku przyśrodkowym i bocznym. Oprócz tego więzadło to usztywnia staw kolanowy w pozycji wyprostnej i zapobiega nadmiernemu szpotawieniu kolana.

W jaki sposób dochodzi do uszkodzenia więzadła pobocznego strzałkowego?

Więzadła poboczne stawu kolanowego mogą zostać uszkodzone bezpośrednio lub pośrednio. W pierwszym przypadku do urazu dochodzi podczas uderzenia w przyśrodkową stronę stawu kolanowego, a także w sytuacji, kiedy na stopę zadziała nadmierna siła, jakiej więzadło nie może utrzymać. Tego typu urazy mają charakter szpotawiący i powodują „uciekanie” kolana na zewnątrz, bardzo często z jednoczesną rotacją podudzia. Zazwyczaj towarzyszy im uszkodzenie łąkotek, więzadeł krzyżowych albo mięśnia podkolanowego.

Uszkodzenie więzadła pobocznego strzałkowego

O stopniu uszkodzenia decyduje w głównej mierze wielkość i czas oddziaływania siły zewnętrznej powodującej uraz. Na podstawie badań klinicznych i możliwych do zaobserwowania objawów można wyróżnić następujące stopnie uszkodzenia:

I stopień – niewielkie uszkodzenia, w których przerwaniu ciągłości ulega 1/3 włókien więzadła, a rozwarcie szczeliny stawowej nie przekracza 5mm; powoduje nieznaczne upośledzenie funkcji stawu;

II stopień – przerwanie ciągłości więzadła obejmuje od 1/3 do 2/3 włókien, a rozwarcie szczeliny stawu ma szerokość od 5 do 9 mm; powoduje niewielką niestabilność stawu;

III stopień – włókna więzadła zostają całkowicie przerwane, a rozwarcie szczeliny stawowej ma szerokość od 10 do 15 mm; towarzyszy mu wysoka niestabilność stawu.

Badanie i objawy uszkodzenia więzadła pobocznego strzałkowego

Badanie uszkodzeń więzadła pobocznego strzałkowego odbywa się w pozycji leżącej – pacjent kładzie się na brzuchu i lekko zgina staw kolanowy. Spychanie stawu kolanowego w kierunku bocznym z jednoczesnym przyśrodkowym zepchnięciem podudzia pozwala zaobserwować ewentualne otwarcie szczeliny stawowej po stronie bocznej, co świadczy o uszkodzeniu więzadła. Oprócz tego pacjent może odczuwać określone dolegliwości, które różnią się zależnie od rozległości urazu. Należą do nich nieznaczna lub duża niestabilność stawu, krwawy wylew, obrzęk po bocznej stronie stawu, ból więzadła podczas dotykania miejsca urazu, nadmierny przerost kolana podczas chodzenia oraz nadmierne szpotawienie kolana pod obciążeniem.

Metody leczenia

W większości przypadków zalecane jest leczenie zachowawcze, a operacje wykonywane są zazwyczaj przy urazach III stopnia, albo w złożonych uszkodzeniach I i II stopnia. W stanie ostrym konieczne jest łagodzenie dolegliwości bólowych, obrzęku i wysięku, a także zabezpieczenie nogi przed obciążeniem. Pacjent powinien sięgnąć po leki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne, stosować zimne okłady, poruszać się za pomocą kul i odpoczywać.

Operacja jest konieczna w sytuacji, kiedy więzadło poboczne piszczelowe uległo całkowitemu przerwaniu albo uraz jest złożony. Sposób postępowania uzależniony jest od rozmiaru uszkodzeń tkanek miękkich. W przypadku zerwania więzadeł wymagana jest ich rekonstrukcja, a przy urazach złożonych terapia obejmować może rekonstrukcję więzadeł krzyżowych, zszywanie lub usunięcie fragmentu łąkotki przy jednoczesnym leczeniu zachowawczym więzadła pobocznego strzałkowego.

Rehabilitacja powinna zostać rozpoczęta tak wcześnie, jak jest to możliwe. Zależnie od stanu pacjenta stosowane są różne techniki i ćwiczenia pozwalające odzyskać stabilizację stawu kolanowego, wzmocnić mięśnie i więzadła, odzyskać fizjologiczny zakres ruchomości lub odtworzyć prawidłowe wzorce ruchowe.