Odbarczenie nerwu piszczelowego – operacyjne leczenie zespołu kanału stępu

Zespół kanału stępu nazywany również kanałem kostki przyśrodkowej to zaburzenie czynności nerwu piszczelowego spowodowane uciskiem w tym kanale.

Opis choroby

Kanał stepu jest najprościej ujmując wąską przestrzenią anatomiczną znajdującą się na przyśrodkowej powierzchni stawu skokowego i stopy pomiędzy kostką przyśrodkową i piętą. W kanale tworzonym przez dwie blaszki więzadła nazywanego troczkiem zginaczy biegnie nerw piszczelowy, tętnica piszczelowa tylna i żyła piszczelowa tylna, a w pobliżu znajdują się również ścięgna. Nerw piszczelowy w dalszym przebiegu dzieli się na nerwy podeszwowy przyśrodkowy i podeszwowy boczny, które unerwiają część mięśni palucha i stopy, skórę stopy oraz część skóry palców stopy.

Schorzenie powoduje ucisk nerwu piszczelowego przez sąsiadujące z nim więzadła ścięgna i kości, który wywołany jest zmianami zwyrodnieniowymi, zapalnymi albo pourazowymi. Innym powodem powstawania tej choroby jest powtarzające się drażnienie mechaniczne oraz mikrourazy nerwu przebiegającego powierzchownie, co upośledza czynności jego włókien nerwowych.

Objawy choroby

Objawem choroby jest ból, uczucie palenia, drętwienia i mrowienia w obrębie palucha i podeszwy stopy. Dolegliwości te mogą nasilać się podczas obciążania nogi albo w określonych ułożeniach kończyny. Chory ponadto odczuwa niedowład części mięśni stopy. Schorzenie diagnozowane jest na podstawie stwierdzenia tych charakterystycznych objawów oraz na podstawie badania elektrofizjologicznego EMG pozwalającego ocenić przewodzenie bodźców przez nerw piszczelowy. Niekiedy pomocne mogą być też badania obrazowe oraz zdjęcie rentgenowskie.

Leczenie zachowawcze

W początkowej fazie choroby często stosuje się leczenie rehabilitacyjne, akupunkturę oraz farmakoterapię. Stosowanie odpowiednich preparatów witamin i kortykosteroidów może złagodzić objawy, jednak nie daje gwarancji skutecznego leczenia. Należy przy tym zaznaczyć, że odwlekanie operacji nierzadko przyczynia się do zwiększenia uszkodzeń nerwu. Dlatego też pacjentów kieruje się na wykonanie zabiegu chirurgicznego.

Leczenie operacyjne

Jeśli u pacjenta nie stwierdzono przeciwwskazań, do których należą infekcja skóry w miejscu planowanej operacji oraz zaburzenia krzepnięcia krwi, wykonywana jest operacja mająca na celu uwolnienie nerwu piszczelowego od ucisku. Pacjent odpowiednio wcześniej powinien poddać się szczepieniu przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby. Jeśli przyjmuje doustnie leki zmniejszające krzepliwość krwi, musi udać się na konsultację z lekarzem, który zaleci odpowiednie zmiany. Konieczne jest też wykonanie niezbędnych badań laboratoryjnych, jak diagnostyka chorób zakaźnych, badania krwi, oraz koagulogiczne. Pacjent w dniu zabiegu nie musi być na czczo, chyba że lekarz zalecił inaczej.

Przebieg operacji

Uwolnienie nerwów od ucisku odbywa się podczas otwartej operacji. Lekarz wykonuje nacięcie w skórze pomiędzy kostką przyśrodkową i piętą, a następnie lokalizuje nerw piszczelowy i otaczające więzadła, ścięgna, żyły i tętnice. Jak już zostało wspomniane wyżej, chirurg przecina albo wycina struktury łącznotkankowe uciskające nerw. Ostatni etap do zamknięcie rany z pomocą szwów.

Po zabiegu konieczne jest zaplanowanie rehabilitacji, dzięki której możliwe będzie wzmacnianie siły mięśni i szybsza regeneracja włókien nerwowych. W tym celu stosowane są różne metody, jak np. specjalne ćwiczenia albo elektrostymulacja nerwu. W ramach leczenia uzupełniającego pacjent powinien przyjmować odpowiednie leki. Najczęściej są to preparaty pozytywnie wpływające na metabolizm tkanki nerwowej, które przyspieszają regenerację uszkodzonego nerwu.

Zalecenia po zabiegu i przebieg rekonwalescencji

Po operacji pacjent musi przyjmować antybiotyk oraz środki przeciwbólowe, które wybiera lekarz. Aż do czasu zagojenia się rany, a więc przez ok. 5 do 9 dni nie można zginać i prostować stawu skokowego w pełnym zakresie, a ponieważ obciążanie nogi zazwyczaj powoduje ból, chory musi korzystać z kuli łokciowej albo laski podczas chodzenia. Prze kilka tygodni nie można też wykonywać operowaną kończyną wysiłków fizycznych, a okres niezdolności do pracy ma różną długość i w dużej mierze zależy od wykonywanego zawodu oraz postępów w rekonwalescencji.

Możliwe powikłania

U niektórych pacjentów po zabiegu mogą pojawić się objawy niepożądane i powikłania. Należą do nich:

długi okres gojenia się rany lub jej infekcja
obrzęk operowanej rany, ból w okolicy operowanego obszaru, uczucie pieczenia lub palenia;
niezamierzone uszkodzenie nerwu – powikłanie to zdarza się bardzo rzadko; powoduje niedowład części mięśni stopy i brak czucia na obszarze skóry unerwianym poprzez gałęzie nerwu piszczelowego; tego typu zaburzenia bywają nieodwracalne;
brak pozytywnego efektu operacji, nawet jeśli wykonana została ona w prawidłowy sposób – taka sytuacja ma miejsce, kiedy długotrwały ucisk spowodował w nerwie nieodwracalne zmiany.

Uszkodzone włókna nerwowe muszą się zregenerować,. Zazwyczaj proces regeneracji trwa kilka tygodni lub miesięcy, dlatego pacjent może zauważyć poprawę dopiero po upływie tego czasu.