Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – jak sobie z nią poradzić?
Chociaż choroba zwyrodnieniowa może zaatakować każdy z naszych stawów, najczęściej dotyka stawu kolanowego. Do jej rozwoju przyczyniają się urazy – zarówno częste i niewielkie kontuzje, jak i jednorazowy poważny uraz; a także koślawość lub szpotawość kolan, choroby reumatyczne, nadwaga i otyłość.
Czynniki te sprawiają, że chrząstka szklista ściśle przylegająca do kości zaczyna się od niej oklejać – w efekcie pojawiają się pęknięcia i ubytki, a obecność uszkodzonej chrząstki w płynie stawowym uwalnia substancje zapalne, co z kolei powoduje ból i obrzęk stawu.
Objawy schorzenia
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego w początkowej fazie może przebiegać bezboleśnie. Pierwsze objawy schorzenia to sztywność stawów po wstaniu rano z łóżka, ich ograniczona ruchomość utrudniająca kucanie lub pełne rozprostowanie nóg, a także uczucie osłabienia przy wchodzeniu po schodach. Inne objawy występujące w początkowym stadium choroby to obrzęki i ocieplenie stawów kolanowych po wysiłku, a także ich słyszalne skrzypienie czy zgrzytanie podczas ruchu. Wraz z upływem czasu zmiany zwyrodnieniowe postępują i pojawia się ból podczas chodzenia oraz pokonywania schodów, dlatego istotne jest łagodzenie tego typu dolegliwości, które nieleczone mogą znacznie ograniczyć sprawność stawu, a niekiedy całkowicie utrudnić chodzenie.
Aktywność fizyczna w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego
Pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego powinni unikać nadmiernego wysiłku podczas wykonywania codziennych czynności. Jednocześnie zalecane są ćwiczenia, które pomogą uporać się z dolegliwościami bólowymi. Konieczne jest więc zachowanie równowagi pomiędzy aktywnością fizyczną i fazą odpoczynku. Ćwiczenia wzmacniające sprzyjają rozbudowywaniu mięśni wokół kolana, dzięki czemu jego stawy są lepiej chronione i odpowiednio podparte. Trening poprawiający giętkość zwiększa ogólną sprawność ruchową, dlatego pacjentom zalecana jest joga i ćwiczenia tai-chi. Poprawę wydolności fizycznej zapewniają ponadto ćwiczenia aerobowe, jednak nie wszystkie będą odpowiednie w przypadku osób mających problemy ze stawem kolanowym. Bieganie, czy chodzenie po stromych zboczach mogą je dodatkowo obciążać, dlatego lepsze będzie pływanie, czy spacery po płaskim terenie. Przed podjęciem aktywności fizycznej najlepiej jest udać się do ortopedy, który pomoże ustalić bezpieczny plan treningowy.
Jak poradzić sobie z bólem?
Otyłość i nadwaga znacznie zwiększają ryzyko pojawienia się choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego. Każdy dodatkowy kilogram to dla niego większe obciążenie – według naukowców 4,5kg nadwagi sprawia, że ryzyko wystąpienia choroby wzrasta aż o 40%. Dlatego też lekarze zalecają zredukowanie masy ciała, jako jedną z podstawowych metod zwalczania bólu kolana. Oprócz zadbania o prawidłową masę ciała i aktywność fizyczną, ulgę w bólu przyniesie również zastosowanie środków farmaceutycznych. W pierwszej kolejności zalecany jest paracetamol, ale do popularnych leków należą także niesteroidowe leki przeciwzapalne. Te ostanie dostępne są zarówno w tabletkach, jak i w postaci kremu czy maści do stosowania bezpośrednio na chore kolano. Pacjenci z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego powinni zadbać również o odpowiednie obuwie. Specjalne buty oraz wkładki amortyzujące wstrząsy pomagają zmniejszyć dolegliwości. Prawidłowe podparcie stopy zapewnią zawiązywane buty z niskim obcasem, dlatego należy unikać obuwia na wysokich obcasach oraz sandałów. Prawidłowe podparcie kolana zapewni stabilizator. Jego noszenie łagodzi ból, a dodatkowo zwiększa stabilność stawu i zmniejsza ryzyko „załamania się” kolana.
Metody leczenia
W zwalczaniu bólu pomocne są plastry rozgrzewające lub woreczki z lodem przykładane do chorego kolana – taka terapia zalecana jest jako uzupełnienie innych działań mających na celu łagodzenie dolegliwości. Oprócz tego można skorzystać z zabiegu wykorzystującego prąd elektryczny. Polega on na blokowaniu bólu poprzez przesyłanie łagodnych impulsów elektrycznych do umiejscowionych w skórze nerwów.
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi skutku, a zmiany chorobowe w stawie kolanowym są zaawansowane, konieczny może być zabieg chirurgiczny. Najczęściej wykonuje się artroskopię, która jest mało inwazyjna, nie wymaga długiego pobytu pacjenta w szpitalu i zasadniczo nie wiąże się z powikłaniami. Nieco bardziej rozległe operacje, jak np. osteotomia korekcyjna, pozwalają skorygować nieprawidłową oś mechaniczną kolana. Wymiana stawu na sztuczny, a więc wstawienie protezy, to zabieg niosący ze sobą największe ryzyko powikłań.
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego wiąże się nie tylko z dolegliwościami bólowymi, ale również ogranicza sprawność ruchową pacjenta. Osoby, które zauważają u siebie pierwsze objawy tego schorzenia, powinny więc jak najszybciej udać się do lekarza ortopedy. Odpowiednio wcześnie podjęte działania mogą uchronić przed inwazyjnym zabiegiem wymiany stawu kolanowego na sztuczny i ograniczeniem jego sprawności.