Chondromalacja rzepki – ból z przodu kolana

Chondromalacja rzepki to stan określający pierwszy stopień zmian zwyrodnieniowych przedniego przedziału kolana. Chrząstka pokrywająca rzepkę od strony kości udowej wskutek różnych czynników ulega rozmiękaniu.

Zmniejszenie wytrzymałości chrząstki na bodźce mechaniczne czyni ją bardziej podatną na dalsze zniszczenia. Dochodzi do coraz większego ścierania się chrząstki oraz powstawania szczelin w jej obrębie. Chondromalacja jest więc punktem wyjścia do bardziej zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawu rzepkowo-udowego. Aby uniknąć pogorszania się stanu kolana, warto wiedzieć czym jest chondromalacja i jak można spowolnić proces destrukcji chrząstki stawowej rzepki.

Rzepka i jej rola

Rzepka to płaska kość trójkątnego kształtu położona z przodu stawu kolanowego. Rzepka jest największą z trzeszczek obecnych w naszym ciele. Stanowi element tzw. aparatu wyprostnego kolana – łączy się ze ścięgnem mięśnia czworogłowego uda. W trakcie prostowania lub hamowania zginania kolana rzepka zwiększa ramię siły działania mięśnia czworogłowego uda. Im bardziej kolano zgina się przy napiętym mięśniu czworogłowym, tym bardziej rzepka przypierana jest do przedniej powierzchni kości udowej.

W związku z przenoszeniem dużych sił dynamicznych powierzchnia rzepki pokryta jest bardzo grubą warstwą chrząstki – nawet do 6 mm. Warto wspomnieć, że chrząstka jest strukturą pozbawioną ukrwienia i unerwienia. Dolegliwości bólowe w przebiegu zmian zwyrodnieniowych przedniego przedziału kolana zależą bardziej od podrażnienia warstwy podchrzęstnej kości.

Chrząstka nie ulega samoregeneracji, co oznacza, że zmiany w jej obrębie są nieodwracalne.

Objawy wskazujące na zmiany zwyrodnieniowe stawu udowo-rzepkowego

Problemy z chrząstką rzepki objawiają się tępym bólem z przodu kolana. Dolegliwości są najbardziej nasilone w trakcie:

• schodzenia ze schodów,
• klękania, kucania,
• wstawania z krzesła po dłuższym okresie bezczynności (tzw. objaw „kinomana”).

Możliwe są słyszalne trzaski podczas zginania i prostowania kolana.

Przyczyny chondromalacji rzepki

Przyspieszenie zmian degeneracyjnych chrząstki występuje w poniższych sytuacjach:

• nieprawidłowa budowa stawu udowo-rzepkowego – zbyt płytki rowek kości udowej dla rzepki,
• nawykowe podwichnięcia i zwichnięcia rzepki,
• zaburzenia biomechaniki stawu udowo-rzepkowego spowodowane przez koślawość / szpotawość kolan, nadmierną pronację stopy,
• konflikt rzepkowo-udowy spowodowany dysbalansem mięśniowym – nadmierne napięcie pasma biodrowo-piszczelowego przy słabej głowie przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda,
• stany pourazowe – upadek na kolano, częste przyjmowanie pozycji klęczącej,
• wyczynowe uprawienie sportu o dużej komponencie ekscentrycznej mięśnia czworogłowego uda (bieganie, dyscypliny skocznościowe).

Diagnostyka

Rozpoznanie udaje się ustalić na podstawie wywiadu oraz badania klinicznego. Do badań dodatkowych należą:

• zdjęcia rentgenowskie – głównie projekcja osiowa według Merchanta – pozwala ocenić ustawienie rzepki,
• badanie usg – pozwala ocenić struktury miękkie przyczepiające się do rzepki oraz chrząstkę w ograniczonym zakresie,
• rezonans magnetyczny– pozwala całościowo i w sposób jakościowy ocenić stan chrząstki.

Leczenie chondromalacji rzepki

Rehabilitacja:

1. terapia nakierowana na przywrócenie prawidłowego balansu mięśniowego i równoważenie sił pociągających rzepkę, tj. rozluźnianie pasma biodrowo-piszczelowego, wzmacnianie głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda,
2. ćwiczenia dynamicznej stabilizacji kolana,
3. ćwiczenia propriocepcji, ćwiczenia równoważne,
4. ćwiczenia poprawnej techniki biegu.
5. Zaopatrzenie ortopedyczne:
6. noszenie ortezy odciążającej staw udowo-rzepkowy i zapobiegającej podwichaniu się rzepki.
7. Iniekcje poprawiające stan płynu stawowego – zastrzyki z kwasem hialuronowym.

Leczenie operacyjne – stosowane w przypadku istotnych zaburzeń biomechaniki stawu udowo-rzepkowego (plastyka troczków rzepki) lub znacznych zaburzeń osi kończyny dolnej (osteotomie korekcyjne). W znacznych uszkodzeniach chrząstki wykonuje się jej procedury naprawcze.

 

Zdjęcie główne – www.freepik.com