Skręcenie stawu skokowego najczęściej przydarza się sportowcom trenującym sporty kontaktowe (piłka nożna, rugby) i sporty o nagłej zmianie kierunku biegu (koszykówka, tenis ziemny). Nierzadko też kostkę skręcają biegacze podczas treningów czy zawodów organizowanych w terenie.

Czym jest powięź i jak kondycja tej struktury wpływa na ekonomię biegu? Usain Bolt, najszybszy człowiek świata, przywiązywał dużą uwagę do treningu powięzi. Przekładało się to na poprawę techniki i minimalizację wysiłku włożonego w bieg. Dzięki temu udało mu się bić rekordy świata.

Kolano biegacza, nazywane również zespołem pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS, iliotibial band syndrome), to zespół objawów związanych z przeciążeniem układu mięśniowo-powięziowego z boku uda. Charakterystycznymi objawami ITBS jest ból zlokalizowany po bocznej stronie kolana lub nad nim na przebiegu pasma biodrowo-piszczelowego.

Uszkodzenie łąkotki to zjawisko stosunkowo powszechne, występujące zazwyczaj u osób młodych, które uprawiają sport. Kontuzja może powstać gwałtownie lub wskutek zsumowanych mikrourazów. Sama struktura łąkotki odpowiada za stabilizację, amortyzację stawu kolanowego oraz umożliwia w nim ruchy obrotowe.

Ścięgno Achillesa jest nazywane inaczej ścięgnem piętowym lub ścięgnem mięśnia trójgłowego łydki, a potocznie najsilniejszym ścięgnem w naszym ciele. W grupie ryzyka wystąpienia urazu tego ścięgna znajdują się sportowcy oraz mężczyźni po 40. roku życia, którzy gwałtownie zwiększyli swoją aktywność.

Naderwanie a zerwanie

Powody przerwania ciągłości ścięgna mogą być różne. Przykurcz mięśni łydki, nieodpowiednia rozgrzewka, deformacja kości piętowej, ale również wysokie sklepienie stopy oraz ustawienie jej w nawróceniu podczas wypadku. Fizjoterapeuta może zbadać, czy nastąpiło zerwanie ścięgna, wykonując USG lub test Thompsona. Typowe objawy naderwania:

• intensywny, ostry ból,
• słyszalny trzask w momencie zerwania,
• duży obrzęk,
• niemożność chodzenia lub stania na palcach.

Przerwanie ciągłości ścięgna występuje zazwyczaj ze stanem zapalnym ścięgna. Objawy, które towarzyszą tej dolegliwości, to:

• bóle w okolicy pięty/ścięgna lub mięśnia łydki,
• słyszalne trzeszczenie w ścięgnie,
• wytworzenie się guzków na przebiegu ścięgna oraz obrzęk i zaczerwienie nad ścięgnem.

W przypadku naderwania bądź samego stanu zapalnego ścięgna nie ma konieczności wykonania operacji, wystarczy leczenie zachowawcze. Na czym ono polega? W początkowej fazie ostrej należy zastosować zasadę PRICE (lód, który redukuję obrzęk, odpoczynek od aktywności sportowej oraz zabezpieczenie ścięgna w odciążeniu). Należy unikać zbyt dużego rozciągania.

Postępowanie fizjoterapeutyczne po zerwaniu ścięgna i zastosowaniu leczenia operacyjnego

Przy całkowitym zerwaniu ścięgna Achillesa należy wykonać operację w celu przywrócenia jego prawidłowej ciągłości.

Cele fizjoterapii po operacyjnym leczeniu ścięgna Achillesa:

• likwidacja następstw wczesnego okresu pooperacyjnego,
• zapobieganie tworzenia się zrostów,
• przywrócenie zakresu ruchu w stawie,
• ćwiczenia wzmacniające stabilizację mięśniową całej kończyny.

Postępowanie fizjoterapeutyczne zaczyna się zaraz po operacji, ale konkretniejsze ćwiczenia dopiero do 6 tygodni po zabiegu, kiedy ścięgno osiągnie pełny zrost.

Pierwsza w ramach pooperacyjnej rehabilitacji stosowana jest krioterapia w postaci żelu chłodzącego, laseroterapia oraz ćwiczenia:

• izometryczne kończyny operowanej,
• czynne stopy nieoperowanej – pacjent wykonuje nią ruchy prostowania oraz ruchy okrężne,
• nauka chodu z dwiema kulami w unieruchomieniu i odciążeniu kończyny operowanej (stopa powinna znajdować się w tzw. końskim ustawieniu).

Po upływie minimum 7 tygodni od zabiegu i po wcześniejszej konsultacji z lekarzem można zaprzestać stosowania unieruchomienia. W kolejnych tygodniach rehabilitacji lekarz może zaproponować zastosowanie specjalnej wkładki do buta pod piętę. Ćwiczenia stosowane w tym okresie skupiają się na stopniowym zwiększaniu zakresu ruchu pronacji i supinacji stopy. Stosowane są również techniki stymulujące czucie głębokie oraz te, które pozwalają na przywrócenie stopy do neutralnego położenia.

Do 12 tygodni od operacji funkcja stawu powinna wrócić do normy, a powrót do treningu sportowego bezpiecznie może odbyć się do 24 tygodni po zabiegu.

Jak obniżyć prawdopodobieństwo wystąpienia urazu ścięgna?

Ryzyko uszkodzeń możemy zmniejszyć, stosując pewne rozwiązania, takie jak: odpowiednio dobrana wkładka w bucie, która zapewni prawidłowe podparcie dla sklepienia stopy; stosowanie różnorodnych ćwiczeń, które nie będą powodowały ciągłego napięcia ścięgna.